وقتی نور محبت در زندگی خاموش می‌شود/ اسلام و حقوق زن و شوهر
گروه اجتماعی: همسرآزاری از آسیب‌های
اجتماعی پنهان است که معمولاً در محیط بسته خانه شکل گرفته و سبب عدم
اطمینان و از هم‌گسیختگی کانون خانواده می‌شود و نور محبت را در زندگی
خاموش می‌کند.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خراسان جنوبی، با وجود دگرگونی در ساختار خانواده و نقش‌های خانوادگی، بی‌تردید خانواده همچنان یکی از ارکان و نهادهای اصلی جامعه به‌شمار می‌رود.
اهمیت خانواده از این روست که نه تنها محیط مناسبی برای همسران به‌شمار می‌آید بلکه وظیفه جامعه‌پذیری و تربیت نسل‌های آتی را نیز بر عهده دارد. به عبارتی می‌توان گفت؛ درونی‌کردن ارزش‌ها و هنجارها از خانواده آغاز می‌شود.
وجود خانواده از آن جهت ضروری است که شخصیت انسانی زاده نمیشود بلکه از طریق فرایند اجتماعی شدن که بنیان و اساس آن از خانواده است، ساخته می‌شود، آن‌ها کارخانههایی هستند که شخصیت انسانی را تولید می‌کنند. ایفای بهینه این کارکردها نه‌تنها برای بقاء خانواده ضروری است بلکه برای تداوم جامعه و انسجام اجتماعی نیز ضروری است، ولی با این وجود، در حال حاضر خانواده دچار آسیب‌هایی نظیر طلاق، اختلافات زناشویی، خودکشی، کودکان فراری و خشونت خانوادگی شده است.
همسرآزاری از آسیب‌های اجتماعی پنهان است که معمولاً در محیط بسته خانه شکل گرفته و سبب عدم اطمینان و از هم‌گسیختگی کانون خانواده می‌شود. قربانیان اصلی خشونت در محیط خانواده، در مرحله نخست، زنان و پس از آن کودکان و سالمندان و سرانجام مردان هستند.
همسرآزاری معضلی است که در قرون اخیر بیش از هر زمان دیگری در جوامع مورد توجه و بررسی کارشناسان قرار گرفته و شاید بهترین دلیل برای توجه به این امر، مطرح شدن مسئله حقوق زنان و آگاهی این قشر از حقوق و مزایای خود در برابر همسرانشان است.
علی عرب‌نژاد، معاون اجتماعی اداره‌کل بهزیستی خراسان جنوبی در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا از برقراری 4 هزار و 382 تماس با اورژانس اجتماعی در 6 ماه نخست امسال خبر داد و گفت: تماس‌ها با این مرکز در مقایسه با سال گذشته 75درصد بیشتر شده است.
فشارهای جسمی، روانی و فکری زمینه‌ساز همسرآزاری در جامعه
وی با بیان اینکه فشارهای جسمی، روانی و فکری باعث بروز همسرآزاری در جامعه می‌شود، اظهار کرد: همسرآزاری یک پدیده اجتماعی است که شیوع آن نظام و بنیان خانواده را متزلزل می‌کند.
معاون اجتماعی اداره‌کل بهزیستی خراسان جنوبی افزود: عارضه همسر آزاری اغلب از سوی مرد بر زن اعمال می‌شود اما این موضوع به این معنی نیست که خانم‌ها در زندگی مشترک هیچ نقشی در بروز همسرآزاری ندارند.
عرب‌نژاد بیان کرد: در زندگی مشترک یکسری توقعات دوجانبه بین افراد وجود دارد که اگر عواملی مانع رسیدن افراد به این توقعات باشد مشکلاتی مانند همسرآزاری به وجود می‌آید لذا می‌توان علت بروز همسرآزاری را درچند مورد بررسی کرد که اولین موضوع عدم شناخت عمیق طرفین از یکدیگر قبل از ازدواج است.
وی با اشاره به اینکه اگر شناخت زوجین در ابتدا از یکدیگر به‌صورت احساسی و شناخت سطحی باشد افراد در ادامه روند زندگی با مشکل مواجه می‌شوند، عنوان کرد: در زمان انتخاب همسر خانواده‌ها باید دقت لازم را داشته باشند و با تحقیق و اطمینان کامل شریک آینده زندگی فرزندشان را انتخاب کنند، علاوه بر این تفاوت‌های فرهنگی که موجب تمایز اندیشه و فکر زن و شوهر می‌شود به همسرآزاری منجر می‌شود.
معاون اجتماعی اداره‌کل بهزیستی خراسان جنوبی اظهار کرد: در دوران قبل از ازدواج یک سری توقعات بی‌پایه و اساس بین زوجین شکل می‌گیرد و افراد برای قانع کردن طرف مقابل گاهی وعدههایی می‌دهند که دست‌یافتنی نیست و رفتارهای نمایشی از خود نشان می‌دهند.
عرب‌نژاد تأکید کرد: مسئولان همان‌طور که مسائل بهداشتی قبل از ازدواج را مدنظر قرار می‌دهند باید به افزایش مهارت‌های زندگی زوجین قبل از ازدواج توجه کنند تا کمتر شاهد همسر آزاری و طلاق در جامعه باشیم.
وی با بیان اینکه همسر آزاری در تمامی طبقات اجتماعی از فقیرترین تا غنی‌ترین و حتی خانواده‌های تحصیل کرده اتفاق می‌افتد بر لزوم ارائه خدمات حمایتی برای زنان قربانی خشونت مثل حمایت‌های بیمه‌ای و مالی توسط نهادهای دولت تأکید کرد.
عوارض و عواقب همسرآزاری
معاون اجتماعی اداره‌کل بهزیستی خراسان جنوبی درباره عوارض و عواقب همسرآزاری بیان کرد: عوارض جسمی به صورت جراحات بدنی، کبودی و شکستگی استخوان و عوارض روانی نظیر کاهش اعتمادبه نفس ،افسردگی، احساسات منفی، کاهش میل جنسی و ترس ازجنس مخالف بروز می‌کند.
عرب‌نژاد از دیگر عواقب همسر آزاری را فرار از خانه، تعلل درتربیت فرزندان، طلاق عاطفی و کاهش امیدبه زندگی بیان کرد و افزود: افراد همواره از زندگی خانوادگی والدین خود الگو میگیرند لذا در سیستمهای زن‌سالار و مردسالار یکی از زوجین همواره آزار می‌بینند و کودکان آنان نیز با این باور وارد زندگی می‌شوند.
وی یادآور شد: ارتقا و بهبود وضعیت اقتصادی، دوری از یأس و ناامیدی، لحاظ نمودن تفریح و بالا بردن سطح برنامه‌های شاد و فرح بخش در زندگی و تقویت اعتقادات و باورهای دینی و مذهبی نقش مؤثری در بالا بردن آستانه تحمل افراد و کاهش تنش‌ها و مناقشات در زندگی مشترک دارد.
زهرا فوداجی، یک روانشناس با تقسیم بندی موارد همسر آزاری در چهار گروه همسرآزاری روانی، مالی، جنسی و جسمی گفت: برآورده نشدن هر یک از نیازها در زمینه‌های مالی، روانی و جنسی می‌تواند یکی از انواع همسرآزاری را به دنبال داشته باشد.
عوامل مؤثر در همسرآزاری
وی فرد، خانواده و جامعه را سه عامل اصلی مؤثر در همسرآزاری برشمرد و افزود: در صورت وجود اختلاف سنی زیاد زوجین، دو فرد با هیجانات و تفکرات متفاوت در کنار هم خواهند بود که این امر خود موجب افزایش درگیری و همسرآزاری می‌شود.
فوداجی بیان کرد: همسرآزاری خشونتی است فیزیکی یا روانی که از طرف یکی از زوجین بر دیگری اعمال می‌شود و به دو گروه زنآزاری و شوهرآزاری تقسیم می‌شود که دو پدیده کاملاً متفاوت هستند و هریک به سه دسته زبانی، روانی و فیزیکی تقسیم می‌شوند.
وی اظهار کرد: آزارهای روانی کلامی مانند تمسخر، طعنه زدن و دادن القابی مانند چاق، لاغر مردنی و خنگ وغیره وفور بیشتری نسبت به سایر موارد همسر آزاری دارد.
این روانشناس با بیان اینکه زنان به دلیل عاطفی‌تر بودن در برابر مسائل عاطفی بیشتر آسیب می‌بینند، اظهار کرد: آزار عاطفی می‌تواند منجر به دیگر آزارها شود که موجب توهین به خانواده‌ها و فرزندان، دوری زوجین از یکدیگر و آغاز آزارهای جسمی، جنسی، مالی و سایر موارد همسر آزاری شده و نهایتاً به جدایی زوجین ختم می‌شود.
نمایش برخی سریال‌ها و فیلم‌ها؛ زمینه‌ساز همسرآزاری
وی نمایش برخی سریال‌ها و فیلم‌ها را زمینه‌ساز همسرآزاری دانست و گفت: در مواردی از برنامه‌های تلویزیون که زنان موجوداتی بسیار ضعیف و شکننده و یا پرخاشگر نشان داده می‌شود تصویر ذهنی نادرستی را از زنان در مردان ایجاد می‌کند که ممکن است رفتارهای آنان را تحت تأثیر قرار دهد.
فوداجی اظهار کرد: با بالا بردن سطح فرهنگی جامعه، مهارت‌های زندگی، بهبود شرایط زندگی و نیز توجه به سنت‌ها و احادیث بزرگان دینی در امر ازدواج و روابط خانوادگی و اجتماعی می‌توان موارد همسرآزاری را به حداقل رساند.
این روانشناس با اشاره به اینکه آزار عاطفی در آقایان آثار مخربی نیز در بردارد، گفت: در برخی موارد به کار بردن اصطلاحاتی مانند تو دیوانه‌ای، تو نمی‌فهمی، درکت خیلی پایین است، تو در حد من نیستی و به کار بردن تمثیل همه مردها سر ته یک کرباسن تأثیر فوق‌العاده آسیب‌زایی بر فرد وارد می‌کند.
همسرآزاری به‌خاطر جبران احساس حقارت
وی با اشاره به اینکه همسرآزاری بیشتر به‌خاطر جبران احساس حقارت است، اظهار کرد: وقتی که زن یا مرد درجمع دوستان یا محیط های اجتماعی با شکست و ناکامی مواجه شود یا مورد اهانت و تحقیر قرارگیرد واکنش او تنش های روانی و همسرآزاری یا ناسازگاری اجتماعی خواهد بود.
فوداجی اعتیاد را از دلایل همسرآزاری دانست و ادامه داد: افراد معتاد با وابسته شدن به مواد پرخاشگر شده و آستانه تحمل آنان کاهش مییابد، لذا با کوچک‌ترین موضوعی به آزار همسر خود می‌پردازند.
وی خیانت را از موارد همسرآزاری عنوان کرد و گفت: افراد نمیتوانند با پرداخت هزینه سنگین مهریه از یکدیگر جدا شوند، بنابراین با عواملی مانند خیانت آشکار که نوعی آزار است از همسر خود انتقام میگیرند.
این روانشناس ریشه همسرآزاری در جامعه را کم‌رنگ شدن اعتقادات دینی بیان کرد و با اشاره به اینکه همسرآزاری جنبه‌های مختلف فیزیکی و روحی و روانی دارد، بیان کرد: همسرآزاری در حالت روانی بیشتر به صورت کلامی اتفاق می‌افتد.
فوداجی با اشاره به اینکه آزار عاطفی عملی نیز از موارد همسرآزاری روانی است، ادامه داد: در آزار عاطفی عملی زوجین از صحبت با یکدیگر خودداری می‌کنند و نوعی قهر عاطفی و اجتناب از یکدیگر بین طرفین اتفاق می‌افتد که نتیجه‌ای جز ایجاد فاصله میان همسران ندارد.
فرهنگ غلط زن‌سالاری یا مردسالاری در برخی خانواده‌های سنتی؛ عوامل همسرآزاری
وی فرهنگ غلط زن‌سالاری یا مردسالاری در برخی خانواده‌های سنتی را نیز از عوامل مهم همسرآزاری عنوان و افزود: مشکلات اقتصادی، قوانین ناکارآمد مدنی، ناتوانی جنسی، ناهنجاری های شخصیتی و عدم آشنایی خانواده‌ها با اصول مهارت‌های زندگی از عوامل دیگر همسر آزاری هستند.
این روانشناس اظهار کرد: در صورتی که مرد قادر به تأمین نیازهای مادی همسر و خانواده‌اش نباشد، ممکن است تبعات آن به صورت همسرآزاری بروز کند و مرد از شرایط عادی خارج شود.
وی یادآور شد: معمولاً افراد از صدمات جسمی راحت‌تر از آزارهای روانی چشم‌پوشی می‌کنند زیرا در آزارهای روانی ویژگی‌های شخصیتی فرد مورد انتقاد و پرخاشگری قرار می‌گیرد و آثار طولانی‌تری بر روان آزار دیده باقی می‌گذارد.
