«غدیر» آیینه تمام نمای ولایت؛

«عیدغدیر» در کلام انبیا و اولیا و آثار و برکات آن

ایکنا: غدیر تنها نام یک سرزمین نیست. یک تفکر است، نشانه و رمزی است که از تداوم خط نبوت حکایت می کند. غدیر نقطه تلاقی کاروان رسالت با طلایه داری امامت است و اهمیت دادن به غدیر، اهمیت دادن به رسالت پیامبر(ص) است.

---

به گزارش ایکنا، آیه ای از قرآن که به صراحت، این روز را روز اکمال دین و خشنودی پروردگار دانسته، رمزی از عید بودن غدیر خم است. سابقه غدیر و عیدگرفتن این روز مقدس، به زمان پیامبر(ص) می رسد و در دوران ائمه دیگر نیز این سنت ادامه داشته.

 ابتدا مروری خواهیم داشت بر سیر و سیره بعضی از معصومین در قبال این عید بزرگ اسلامی و سپس برخی از آثار و برکات این عید بزرگ جهان اسلام و نیز در پایان نیز نیم نگاهی خواهیم داشت بر اشعار و پیام های عید غدیر خم و برکات این روز بزرگ تاریخ در آیینۀ ادبیات و هنر ایرانی و اسلامی.

پیامبر اعظم(ص) و غدیر

 روزی پیامبر (ص)به امیر مؤمنان(ع) فرمود: «ای علی، خداوند آیه "یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیک من ربک…"را درباره ولایت تو بر من نازل کرد. اگر آنچه به من امر شده تبلیغ نکنم، عملم باطل است و کسی که خدا را بدون ولایت تو ملاقات کند، کردارش باطل است».

در روز غدیر هم بعد از خطبه یک ساعته ای که ایراد فرمود، جمله معروف «هر که من مولای او هستم، علی مولای اوست» را سه بار تکرار کرد تا در گوش مسلمانان و تاریخ بماند. پس از آن که علی(ع)را به جانشینی خود تعیین کرد، در همان روز، این عید را اعلام نمود و مراسمش را به پا داشت، در خیمه اش نشست و با خوشحالی از تبریک گویندگان استقبال کرد و به آنها فرمود:«به من تبریک بگویید… به من تبریک بگویید، زیرا خداوند مرا به نبوت و اهل بیتم را به امامت اختصاص داده است.»

در کلام دیگری هم فرمودند:«روز غدیر خم، برترین اعیاد امت من است، روزی که خدای متعال به من فرمان داد تا برادرم علی پسر ابوطالب را به عنوان پرچمی هدایت گر برای امتم تعیین کنم که پس از من به وسیله او راه نمایی و هدایت شوند. غدیر خم روزی است که خداوند در آن دین را کامل ساخت و نعمت را بر امتم تمام کرد و اسلام را به عنوان دین برای مردم پسندید.»

امام علی (ع) و غدیر

در دوره خلافت و حاکمیت امام علی(ع)، یک بار عید غدیر با جمعه مصادف شد. امام در آن روز طی خطبه ای مفصل به مردم فرمود:«خداوند متعال امروز دو عید بسیار بزرگ (جمعه و غدیر)را در یک زمان برای شما قرار داده است؛ دو عیدی که هر یک فلسفه وجودی دیگری را تکامل می بخشد… توحید و ایمان به یگانگی خداوند پذیرفته نمی شود مگر به نبوت پیامبر محمد(ص)و شریعت محمد(ص) پذیرفته نمی شود مگر با قبول ولایت امر کسی که خدا فرمان ولایتش را داده است… امروز روز روشنگری و اظهار عقیده از جایگاه بلند است، امروز روز تکامل دین و روز وفای به عهد است، روز ذلت و خواری شیطان، روز استدلال و برهان، روز هدایت و امتحان بندگان، روز آشکار شدن کینه های نهفته در دل ها … نیکی در این روز ثروت را می افزاید و عمر را طولانی می کند. ابراز عاطفه و محبت به هم در این روز، موجب رحمت و لطف خدا می شود. تا می توانید در برخوردها و ملاقات ها ابراز شادمانی و سرور کنید…)

حضرت زهرا(س) و غدیر

از حضرت زهرا پرسیدند:«آیا پیامبر(ص) پیش از رحلتش درباره امامت امیرمؤمنان چیزی فرمود؟»آن حضرت جواب داد: «شگفتا! آیا روز غدیر خم را فراموش کردید؟!» در جای دیگری نیز می فرماید: «خداوند پس از غدیر خم برای کسی حجت و عذری باقی نگذاشت.»

امام حسن(ع) و امام حسین(ع) و غدیر

امام حسن(ع) و امام حسین(ع)در روز عید غدیر در کوفه مهمانی می دادند و این مجالس که در زمان حیات امام علی(ع) هم برقرار بود باعث شد مردم کوفه به عید غدیر عادت کنند. هم چنین امام حسن(ع) در ماجرای مصالحه با معاویه برای این که به او یاد آوری کند که حق با اوست، ماجرای غدیر خم را شاهد گرفت. امام حسین(ع)نیز در مراسم حج، بنی هاشم و دیگران را جمع می کرد و ماجرای غدیر را یادآوری می کرد.

امام صادق(ع) و غدیر

یکی از یاران امام صادق(ع)از او پرسید:«غیر از عید فطر و قربان، مسلمانان عید دیگری هم دارند؟» فرمود:«بلی و این عید از آن دو عید دیگر بافضیلت تر است… و آن روز هیجدهم ماه ذی الحجه، عید غدیر خم است…

در این روز روزه بگیرید بر محمد و آلش به خاطر این نعمت الهی صلوات بفرستید… یقین بدانید انبیا وقتی وصی خود را نصب می کردند، امر می کردند که آن روز را جشن بگیرند.»

در جای دیگری نیز فرمودند:«با فضیلت ترین، بزرگ ترین و شریف ترین روز عید نزد خداوند، روزی است و بر پیامبرش محمد(ص)این آیه را نازل فرمود: الیوم اکملت لکم دینکم…» ایشان هم چنین روزه عید غدیر خم را برابر با صد حج و عمره مقبول نزد خداوند می دانست و آن را «عید بزرگ خدا»می شمرد.

امام رضا(ع)و غدیر

امام رضا(ع) شنید که بعضی از مردم روز غدیر را انکار می کنند، فرمود:«پدرم از پدرش روایت کرد که روز غدیر در میان اهل آسمان مشهورتر است تا میان اهل زمین… به درستی که دراین روز خداوند گناه شصت سال از مردان و زنان مؤمن را می آمرزد و دو برابر آنچه در ماه رمضان از آتش دوزخ می رهاند؛ در این روز آزاد می کند…اگر مردم ارزش این روز را می دانستند، بی تردید فرشتگان در هر روز ده بار با آنان مصافحه می کردند.»

امام حسن عسگری(ع) و غدیر

یکی از شیعیان از امام عسگری(ع) پرسید:«این سخن پیامبر که فرمود:”من کنت مولاه فهذا علی مولاه” یعنی چه؟» حضرت جواب داد:«خداوند اراده فرمود که این جمله، نشان و پرچمی باشد تا حزب خدا هنگام اختلاف ها با آن شناخته شود.»

امام زمان(عج)و غدیر

در دعای ندبه که منسوب به آن حضرت است چنین آمده: «…فلما انقضت ایامه اقام ولیه علی بن ابی طالب صلواتک علیهما و آلهما هادیا اذ کان هم المنذر و لکل قوم هاد فقال و الملاء امامه من کنت مولاه فهذا علی مولاه اللهم وال من والاه و عاد من عاداه…»

هنگامی که دوران عمر پیامبر سپری شد، جانشین خود را علی پسر ابوطالب که صلوات خدا بر آن ها و خاندان شان باد، را به هدایت امت برگزید، چون او منذر و هدایت گر همه بود. پس پیامبر به مردمی که در مقابلش بودند گفت: هر که من مولای اویم، پس علی مولای اوست، خدایا هر که علی را دوست دارد دوستش بدار و هر که با او دشمن است دشمنش بدار…

منبع:نشریه روشنان، شماره۱۲

احترام همگانی

جایگاه اهل بیت و فرزندان پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله در میان مسلمانان بی‏همتاست و هیچ خانواده و خاندانی چنین بزرگی، پاکی، احترام، ارزش و فضیلت را ندارد. آنها سروران، پیشوایان و ستون‏های جامعه اسلامی‏اند. مسلمانان در هر دیاری به آنان چشم دارند و علم و ادب و سیادت را از آنان می‏گیرند. به یقین، در اسلام و شاید پیش از آن حتی در تیره‏های دوازده‏گانه بنی‏اسرائیل، خاندانی با این گسترش، عظمت و احترام از نظر کمی و کیفی پیشینه وجود نداشته است. اکنون سادات در کشورهای بسیاری زندگی می‏کنند و از احترام و شکوه برخوردارند. مراکش، اندونزی، یمن، عراق، مصر، سودان، افغانستان، ترکیه، شبه قاره هند و ایران از آن شمارند.

آثار و برکات عید غدیر خم؛ روزی با 50 نام و تعبیر و توصیف

نامها به سهولت در ذهنها جای می گیرند و به راحتی معانی بلند را منتقل می کنند به همین دلیل و دلایل دیگر، نامگذاری روزها و یا هفته ها یکی از شیوه های تبلیغاتی مثبت و منفی شده است و مطرح شدن و رواج پیدا کردن ارزشها یا ضد ارزشها را در پی دارد.

روز مادر، روز کارگر، روز پاسدار، روز جانباز و روز بهره وری و هفته دولت و ... نمونه های شایسته ای از نامگذاری روزها و هفته ها در جامعه ما هستند. روز جهانی مستضعفین، روز جهانی قدس، روز آب، روز غذا و ... هم روزهایی است که در سطح جهانی مطرح هستند و برخی از آنها به برکت انقلاب اسلامی مطرح شده اند اسلام هزار و چهارصد سال پیش، از این شیوه برای القای اندیشه های نورانی خود و تثبیت آرمانهای مقدس الهی، بهره گرفته است.

اسلام علاوه بر این که برای برخی از روزها اسمهای خاصی مانند عید قربان، عید فطر، روز عرفه و ... برگزیده بر همه این روزها نام ایام الله نهاده است تا عظمت و قداست این روزها هر چه بیشتر در ذهن و دل مؤمنان، نقش بسته و موجب تذکر و تنبه آنان گردد.

یکی از روزهایی که در اسلام برای تعظیم آن، از شیوه نامگذاری بهره گرفته شده "غدیر" است.

ویژگی غدیر این است که نامهای گوناگونی برای آن قرار داده شده و این خود عظمت این روز را نسبت به روزهای دیگر نشان می دهد نامهای روز غدیر، از اسرار و ابعاد این روز پرده برمی دارند هر نامی از این نامها دری تازه از قلعه بلند غدیر بر ما می گشاید چرا که اسلام بر برگزیدن نامی برای زمان یا مکان و یا هر چیز دیگر، خصوصیات مسمی را در نظر داشته و به جنبه ها و زوایای آن توجه کرده است. از این روی شناختن و شناساندن نامهای روز غدیر یک ضرورت است. با این کار تصویری روشن از این روز در ذهن و دل نقش بسته و بیش از پیش این روز بزرگ را می شناساند.

آنچه در زیر می آید 50 نام و یا صفت برای روز غدیر است که از روایات برگرفته شده است:

۱) بزرگترین عید خدا؛ "عیدالله الاکبر" (۱)

۲) روز گشایش؛ "یوم وقوع الفرج" (۲)

۳) روز خشنودی پروردگار؛ " یوم مرضاة الرحمن" (۳)

۴) روز زبونی شیطان؛ " یوم مرغمة الشیطان" (۴)

۵) روز مشعل فروزان دین؛ " یوم منار الدین" (۵)

۶) روز بپا خاستن؛ " یوم القیام" (۶)

۷) روز شادمانی؛ " یوم السرور" (۷)

۸) روز لبخند؛ " یوم التبسم" (۸)

۹) روز راهنمایی؛ " یوم الارشاد" (۹)

۱۰) روز بلندی گرفتن منزلت شایستگان؛ "یوم رفع الدرج" (۱۰)

۱۱) روز روشن شدن دلایل خدا؛ " یوم وضوح الحجج" (۱۱)

۱۲) روز آزمایش بندگان؛ " یوم محنة العباد" (۱۲)

۱۳) روز راندن شیطان؛ " یوم دحر الشیطان" (۱۳)

۱۴) روز آشکار کردن حقیقت؛ " یوم الایضاح" (۱۴)

۱۵) روز بیان کردن حقایق ایمان؛ " یوم البیان عن حقایق الایمان" (۱۵)

۱۶) روز ولایت؛ " یوم الولایة" (۱۶)

۱۷) روز کرامت؛ " یوم الکرامة" (۱۷)

۱۸) روز کمال دین؛ " یوم کمال الدین" (۱۸)

۱۹) روز جداسازی حق از باطل؛ " یوم الفصل" (۱۹)

۲۰) روز برهان؛ " یوم البرهان" (۲۰)

۲۱) روز منصوب شدن امیرمؤمنان؛ " یوم نصب امیرالمؤمنین(ع) " (۲۱)

۲۲) روز گواهی و گواهان؛ " یوم الشاهد و المشهود" (۲۲)

۲۳) روز پیمان؛ " یوم العهد المعهود" (۲۳)

۲۴) روز میثاق؛ " یوم المیثاق المأخوذ" (۲۴)

۲۵) روز آراستن؛ " یوم الزینة" (۲۵)

۲۶) روز قبولی اعمال شیعیان؛ " یوم قبول اعمال الشیعة" (۲۶)

۲۷) روز رهنمونی به رهنمایان؛ " یوم الدلیل علی الرواد" (۲۷)

۲۸) روز امن و امان؛ " یوم الامن المأمون" (۲۸)

۲۹) روز آشکار کردن امور پنهان؛ " یوم ابلاء السرائر" (۲۹)

۳۰) عید اهل بیت(ع)؛ " عید اهل البیت(ع)" (۳۰)

۳۱) عید شیعیان؛ " عید الشیعة" (۳۱)

۳۲) روز عبادت؛ " یوم العبادة" (۳۲)

۳۳) روز اتمام نعمت؛ " یوم تمام النعمة" (۳۳)

۳۴) روز اظهار گوهر مصون؛ " یوم اظهار المصون من المکنون" (۳۴)

۳۵) روز بر ملا کردن مقاصد پوشیده؛ " یوم ابلاء خفایا الصدور" (۳۵)

۳۶) روز تصریح برگزیدگان؛ " یوم النصوص علی اهل الخصوص" (۳۶)

۳۷) روز محمد(ص) و آل محمد(ص)؛ " یوم محمد(ص) وآل محمد(ص)" (۳۷)

۳۸) روز نماز؛ " یوم الصلاة" (۳۸)

۳۹) روز شکرگزاری؛ " یوم الشکر" (۳۹)

۴۰) روز دوح (درختان پر شاخ و برگ)؛ " یوم الدوح" (۴۰)

۴۱) روز غدیر؛ "یوم الغدیر" (۴۱)

۴۲) روز روزه داری؛ " یوم الصیام" (۴۲)

۴۳) روز اطعام؛ " یوم اطعام الطعام" (۴۳)

۴۴) روز جشن؛ " یوم العید" (۴۴)

۴۵) روز عالم بالا؛ " یوم الملأ الاعلی" (۴۵)

۴۶) روز کامل کردن دین؛ " یوم اکمال الدین" (۴۶)

۴۷) روز شادابی؛ " یوم الفرح" (۴۷)

۴۸) روز به صراحت سخن گشودن از مقام ناب؛ " یوم الافصاح عن المقام الصراح" (۴۸)

4۹) روز افشای پیوند میان کفر و نفاق؛" یوم تبیان العقود عن النفاق و الجحود" (۴۹)

۵۰) روز گردهمایی و تعهد حاضران؛ " یوم الجمع المسؤول" (۵۰)

سخن شیطان با پیامبر در غدیر

شیطان در روز غدیر به صورت پیرمردى زیبا روى نزد پیامبر صلى اللَّه علیه و آله آمد و گفت: اى محمد، چقدر کم اند آنان که واقعاً طبق گفته هایت با تو بیعت مى کنند!! [ بحارالانوار: ج 37 ص 135.]

حزن شیطان در غدیر، و سرور او در سقیفه

امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: پیامبر صلى اللَّه علیه و آله به من خبر داد که: ابلیس و رؤساى اصحاب او هنگام منصوب شدن من در روز غدیر حاضر بودند. در آن روز، اصحاب ابلیس رو به او کردند و گفتند: این امت مورد رحمت قرار گرفتند و از گمراهى محفوظ شدند، و دیگر نه ما را و نه تو را بر آنان راهى نیست، چرا که امام و پناه خود بعد از پیامبرشان را شناختند. ابلیس با ناراحتى و اندوه از آنان جدا شد.

امیرالمؤمنین علیه السلام در ادامه ى کلامش فرمود: پیامبر صلى اللَّه علیه و آله به من خبر داد: آن هنگام که مردم بعد از وفات من بیعت تو را بشکنند، ابلیس اصحابش را جمع مى کند و آنان در مقابل او به سجده در مى آیند و مى گویند: اى آقاى ما، اى بزرگِ ما، تو بودى که آدم را از بهشت بیرون کردى!

ابلیس مى گوید: کدام امت بعد از پیامبرشان گمراه نشدند؟! هرگز!! شما گمان مى کنید من بر اینان سلطه و راهى ندارم؟! چگونه دیدید مرا هنگامى که کارى کردم تا امر خدا و پیامبر را در باره ى اطاعتِ على بن ابى طالب کنار گذاردند؟... [ کتاب سلیم: ح 579. روضه ى کافی: ص 343 ح 541. ]

بیان متن کامل خطابه غدیر توسط امام باقر علیه السلام

امام باقر علیه السلام در اوضاع خفقان بار بنی‏امیه، که غدیر در آستانه محو شدن بود و از آن واقعه عظیم فقط گاه‏گاهی جمله «مَنْ کُنْتُ مَوْلاهُ فَعَلِیٌّ مَوْلاهُ» سینه به سینه می‏گشت، با پیدا شدن اوضاع اجتماعی خاص در آستانه انقراض بنی‏امیه، برای اولین بار شرح مفصلی از ماجرای غدیر را با متن کامل خطبه مفصل آن بیان فرمودند.

احتجاج اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم با غدیر

اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در غدیر حاضر بوده‏اند بنابراین دفاع یاران باقی‏مانده پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم از غدیر ارزش والایی دارد.
در موقعیت‏هایی که صورت مناظره و اتمام حجت داشته و حتی از نظر اجتماعی برایشان خطرناک بوده، به گفتن حقیقت مبادرت ورزیده و از کتمان آن اجتناب کرده ‏اند.

زِید بنِ اَرقَم، ناقل متن کامل خطبه

زید بن ارقم کسی بود که در روز غدیر شاخه‏های درختان را بالای سر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نگه داشته بود تا هنگام سخنرانیِ حضرت به او اصابت نکند. طبعا هنگام معرفی و بلند کردن دست امیرالمؤمنین علیه السلام توسط پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ، از نزدیک شاهد ماجرا بود. او کسی است که متن کامل خطبه مفصل پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را در غدیر به خاطر سپرد و برای نسل‏های آینده بازگو کرد.

حذیفة بن یمان، راوی بلندترین روایت غدیر

حذیفة بن یمان یکی از اصحاب با وفای پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم است که در غدیر حاضر بود. او مشروح‏ترین گزارش را درباره واقعه غدیر نقل کرده که شامل جزئی‏ترین مسائل مربوط به سفر حج و مراسم غدیر و نیز توطئه‏های منافقان است. حذیفه در طول عمر خود نیز چندین بار به ماجرای غدیر احتجاج کرد و از کسانی است که متن کامل و مفصل خطابه غدیر را حفظ کرد و به نسل‏های بعد رساند.

سُلَیمِ بن قَیس، اولین مبلغ غدیر در فرهنگ مکتوب

سُلیم بن قیس هلالی صاحب اولین کتاب در اسلام است. او این کتاب را در سال‏های اولیه بعد از رحلت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نوشته و واقعه غدیر را در جاهای مختلف کتابش به مناسبت‏های مختلف از قول افراد گوناگونی که در غدیر حاضر بوده‏اند، نقل کرده است. یک جا هم داستان مفصل آن ماجرا را از ابوسعید خدری نقل کرده است. بدین صورت کتاب او، اولین موردی است که برای ابلاغ غدیر به نسل‏های آینده نوشتار را به کار گرفته و چه زیبا تأثیر خود را در طول چهارده قرن به ظهور رسانده است؛ چرا که تقریبا همه کتب حدیثی و تاریخی ما واقعه غدیر را از کتاب سلیم نقل کرده‏اند و خود کتاب هم تا امروز باقی است و به عنوان اولین مدرک مکتوب غدیر در میراث علمی اسلام می‏درخشد و متن عربی و ترجمه فارسی و اردو و انگلیسی آن بارها چاپ شده است.

حفظ غدیر به یاری شعر

شعر شاعران نقش مهمی در حفظ غدیر در طول زمانهای ظلمانی داشته؛ چه قالب شعر پایدارتر است و مردم علاقه خاصی به آن دارند. از ساعتی که خطبه پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم پایان یافت، حسان بن ثابت اولین شعر را در حضور آن حضرت سرود و این الگوی روشنی برای شاعران شد تا در طول چهارده قرن با هنر خود غدیر را حفظ کنند و آن را به نسل های بعد برسانند.

جلوه ادبی شعر غدیر

یکی از جلوه های ادبی غدیر شعرهای بسیاری است که درباره غدیر سروده شده است. این اشعار که به اصطلاح «غدیریه» نامیده می شوند، بسیار مورد توجه بوده، کتاب های مستقلی برای جمع آوری آنها تألیف شده است.

جلوه ادبی دیگر غدیر نثرهای داستانی و حماسی درباره غدیر است که در به تصویر کشیدن غدیر نقش مهمی ایفا کرده است.

تدوین کتب شعر غدیر

برخی اشعار مربوط به غدیر جمع آوری، و این اسناد ادبی غدیر را به صورت مجموعه های تنظیم و عرضه کرده اند. برخی از این کتاب ها مستقلاً درباره اشعار غدیر است که نمونه هایی از آنها نام برده می شود:

عربی

1 . الغدیرُ فِی الکِتاب و السُّنَةِ وَ الأَدَب، علامه امینی؛

2 . شُعَراء الغدیر، مؤسسة الغدیر، بیروت؛

3 . الغدیرِ فِی الأَدَبِ الشَعْبی، حسین بن حسن بهبهانی؛

4 . غدیریات، علامه امینی، (برگزیده از الغدیر)؛

5 . غدیریات هادِفَة، سید طالب خرسان.

فارسی

6 . غدیر در شعر فارسی، سید مصطفی موسوی گرمارودی؛

7 . سرود غدیر، علامه سید احمد اشکوری، 2 جلد؛

8 . شعرای غدیر از گذشته تا امروز، علامه محمد هادی امینی، 10 جلد؛

9 . غدیر در شعر فارسی از کسایی مروزی تا شهریار تبریزی، محمد صحتی سردرودی؛

10 . پاسداران حماسه غدیر، پرویز عباسی؛

11 . بیعت با خورشید، اداره ارشاد خراسان؛

12 . در ساحل غدیر، احمد احمدی بیرجندی؛

13 . گلبانگ غدیر، محمد مهدی بهداروند؛

14 . دریا در غدیر، ثابت محمودی؛

15 . مهر آب خم، سید علی رضوی؛

16 . یک جرعه از غدیر، شعرای قم؛

اردو

17 . صهبای غدیر، شعرای هند؛

18 . ترانه غدیر، سید محمد رضا ساجد زید پوری.

آماری از کتب شعر غدیر

غدیریه های عربی در کتاب شریف الغدیر در یازده جلد به صورت جامعی تدوین شده است. هم چنین کتاب شعراء الغدیر را مؤسسه «الغدیر» بیروت در دو جلد تدوین و چاپ کرده است.

خطابه غدیر را عده ای از شعرای فارسی زبان به نظم آورده اند و در کتاب های سرود غدیر (2 جلد) شعرای غدیر از گذشته تا امروز (10 جلد) و غدیر در شعر فارسی از کَسائی مَرْوَزی تا شهریار تبریزی به صورت مبسوطی جمع آوری شده است.

هم چنین برای نمونه چهار عنوان چاپی از نظم فارسی غدیر ذکر می شود:

1 . خطبه الغدیر، اثر صغیر اصفهانی، با همکاری مرحوم عمادزاده.

2 . خطبه غدیریه، اثر میرزا رفیع، که در سال 1313ق در هند چاپ شده است.

3 . ترجمه (منظوم) خطبه غدیر خم، اثر میرزا عباس جَبَرُوتی قمی.

4 . غدیر خم، مرتضی سرافراز، 1348 ش.

شعر غدیر در پاسخ به ادعای معاویه

امیرالمؤمنین علیه السلام قصیده ای سرودند که یک بیت آن درباره غدیر خم بود و طی نامه ای آن را برای معاویه فرستادند:

وَ أَوجَبَ لی ِولایَتَهُ عَلَیْکُمْ رَسولُ اللّه ِ یَوْمَ غَدیرِ خُمّ

یعنی: پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم در روز غدیر خم ولایت خود بر شما را، برای من واجب کرد.

وقتی معاویه پاسخ امیرالمؤمنین علیه السلام را خواند گفت: «ای غلام، این نامه را پاره کن، تا اهل شام آن را نخوانند و به علی بن ابی طالب تمایل پیدا نکنند».

شعر غدیر در مجلس معاویه

روزی سه نفر از شعرا نزد معاویه جمع بودند: طِرِمّاح، هُشام مُرادی و محمد بن عبداللّه حِمْیَری.

معاویه کیسه زری بیرون آورد و مقابل خود گذاشت و گفت: ای شعرای عرب، درباره علی بن ابی طالب شعری بگویید، ولی جز حق نگویید. من فرزند ابوسفیان نباشم اگر این کیسه را به کسی بدهم، جز آن که درباره علی حق را بگوید.

طِرمّاح برخاست و درباره حضرت ناسزا گفت. هشام مرادی نیز ناسزا گفت. عمروعاص به حمیری گفت: اکنون تو بگو، ولی غیر حق مگو. سپس عمروعاص به معاویه گفت: قسم یاد کرده ای که این کیسه را جز به کسی که درباره علی حق بگوید ندهی. معاویه گفت: آری.

حمیری برخاست و اشعار بلندی در مدح امیرالمؤمنین علیه السلام سرود که یک بیت آن درباره غدیر بود:

تَناسَوْا نَصْبَهُ فی یَومِ خُمٍّ مِنَ الْباری وَ مِنْ خَیْرِ الاَنامِ

یعنی: نصب علی بن ابی طالب علیه السلام را در روز غدیر خم از سوی خداوند و از سوی بهترین مردم به فراموشی سپردند.

معاویه گفت: تو از همه راست تر گفتی! کیسه زر را تو بردار!

شعر فارسی غدیر

عرش بر دوش غدیر

در روز غدیر، عقل اول آن مظهر حق، نبیِّ مرسل

چون عرش تو را کشید بر دوش آن گاه گشود لعل خاموش

فرمود که این خجسته منظر بر خلق پس از من است رهبر

بر دامن او هر آن که زد دست چون ذره به آفتاب پیوست

ولایت حیدر، لبخندِ فاطمه

از ولایت عهدی حیدر، خدا تاج شرف بار دیگر بر سر زهرای اطهر می زند

در حریم ناز و عصمت زین همایون افتخار فاطمه لبخند بر سیمای شوهر می زند

سیدرضا مؤید

غدیر، باب رحمت

باز تابید از افقْ روزِ درخشانِ غدیر شد فضا سرشار عطرِ گل ز بستان غدیر

موج زد دریای رحمت در بیابان غدیر چشمه های نور جاری شد ز دامان غدیر

شـد غـدیـر خُـم تـجـلـی گـاه انـوار خــدا

تا در آن جا جلوه گر شد نور مِصباحُ الهُدی

آفرینش را بُوَد بر سوی آن سامان نگاه ما سوی اللّه منتظر تا چیست فرمان اِله

ناگهان خَتمِ رُسُل، آن آفتاب دین پناه بر فراز دست می گیرد علی را همچو ماه

تا شنـاسـانـد به مـردم آن ولی اللّه را

«والِ مَن والاه» خواند، «عادِ مَن عاداه» را

ای غدیر خم که هستی روز بیعت با امام بر تو ای روز امامت از همه امت سلام

از تو محکم شد شریعت، وز تو نعمت شد تمام ما به یاد آن مبارک روز و آن زیبا پیام

از ولای مُرتضی دل را چراغان می کنیم

بـا علی بار دگر تجدید پیمـان می کنیم

سیّدرضا مؤید

مگریز از عهد روز غدیر

بیاویزد آن کس به غدر خدای که بگریزد از عهد روز غدیر

چه گویی به محشر اگر پرسدت از آن عهد محکم شَبَر یا شُبیر

حکیم ناصرخسرو قبادیانی